خبرت خرابتر کرد جراحت جداییتو چه ارمغانی آری که به دوستان فرستیبشدی و دل ببردی و به دست غم سپردیدل خویش را بگفتم چو تو دوست می​گرفتمتو جفای خود بکردی و نه من نمی​توانمچه کنند اگر تحمل نکنند زیردستانسخنی که با تو دارم به نسیم صبح گفتممن از آن گذشتم ای یار که بشنوم نصیحتتو که گفته​ای تامل نکنم جمال خوباندر چشم بامدادان به بهشت برگشودن

چو خیال آب روشن که به تشنگان نماییچه از این به ارمغانی که تو خویشتن بیابیشب و روز در خیالی و ندانمت کجایینه عجب که خوبرویان بکنند بی​وفاییکه جفا کنم ولیکن نه تو لایق جفاییتو هر آن ستم که خواهی بکنی که پادشاهیدگری نمی​شناسم تو ببر که آشناییبرو ای فقیه و با ما مفروش پارساییبکنی اگر چو سعدی نظری بیازمایینه چنان لطیف باشد که به دوست برگشایی

من ندانستم از اول که تو بی مهر و وفاییدوستان عیب کنندم که چرا دل به تو دادمای که گفتی مرو اندر پی خوبان زمانهآن نه خالست و زنخدان و سر زلف پریشانپرده بردار که بیگانه خود این روی نبیندحلقه بر در نتوانم زدن از دست رقیبانعشق و درویشی و انگشت نمایی و ملامتروز صحرا و سماعست و لب جوی و تماشاگفته بودم چو بیایی غم دل با تو بگویمشمع را باید از این خانه به دربردن و کشتنسعدی آن نیست که هرگز ز کمندت بگریزدخلق گویند برو دل به هوای دگری ده

عهد نابستن از آن به که ببندی و نپاییباید اول به تو گفتن که چنین خوب چراییما کجاییم در این بحر تفکر تو کجاییکه دل اهل نظر برد که سریست خداییتو بزرگی و در آیینه کوچک ننماییاین توانم که بیایم به محلت به گداییهمه سهلست تحمل نکنم بار جداییدر همه شهر دلی نیست که دیگر برباییچه بگویم که غم از دل برود چون تو بیاییتا به همسایه نگوید که تو در خانه ماییکه بدانست که دربند تو خوشتر که رهایینکنم خاصه در ایام اتابک دو هوایی

نه طریق دوستانست و نه شرط مهربانی

                 که به دوستان یک دل سر دست برفشانی

دلم از تو چون برنجد که به وهم درنگنجد

                 که جواب تلخ گویی تو بدین شکردهانی

نفسی بیا و بنشین سخنی بگو و بشنو

                  که به تشنگی بمردم بر آب زندگانی

غم دل به کس نگویم که بگفت رنگ رویم

                   تو به صورتم نگه کن که سرایرم بدانی

عجبت نیاید از من سخنان سوزناکم

                   عجبست اگر بسوزم چو بر آتشم نشانی

دل عارفان ببردند و قرار پارسایان

                    همه شاهدان به صورت تو به صورت و معانی

نه خلاف عهد کردم که حدیث جز تو گفتم

                    همه بر سر زبانند و تو در میان جانی

اگرت به هر که دنیا بدهند حیف باشد

                    و گرت به هر چه عقبی بخرند رایگانی

تو نظیر من ببینی و بدیل من بگیری

                     عوض تو من نیابم که به هیچ کس نمانی

نه عجب کمال حسنت که به صد زبان بگویم

                     که هنوز پیش ذکرت خجلم ز بی زبانی

مده ای رفیق پندم که نظر بر او فکندم

                     تو میان ما ندانی که چه می​رود نهانی

مزن ای عدو به تیرم که بدین قدر نمیرم

                     خبرش بگو که جانت بدهم به مژدگانی           

بت من چه جای لیلی که بریخت خون مجنون

                      اگر این قمر ببینی دگر آن سمر نخوانی

دل دردمند سعدی ز محبت تو خون شد

                   نه به وصل می​رسانی نه به قتل می​رهانی

بسیار سفر باید تا پخته شود خامی

                       صوفی نشود صافی تا درنکشد جامی

گر پیر مناجاتست ور رند خراباتی

                      هر کس قلمی رفته​ست بر وی به سرانجامی

فردا که خلایق را دیوان جزا باشد

                      هر کس عملی دارد من گوش به انعامی

ای بلبل اگر نالی من با تو هم آوازم

                      تو عشق گلی داری من عشق گل اندامی

سروی به لب جویی گویند چه خوش باشد

                      آنان که ندیدستند سروی به لب بامی

روزی تن من بینی قربان سر کویش

                      وین عید نمی​باشد الا به هر ایامی

ای در دل ریش من مهرت چو روان در تن

                    آخر ز دعاگویی یاد آر به دشنامی

باشد که تو خود روزی از ما خبری پرسی

                   ور نه که برد هیهات از ما به تو پیغامی

گر چه شب مشتاقان تاریک بود اما

                   نومید نباید بود از روشنی بامی

سعدی به لب دریا دردانه کجا یابی

                    در کام نهنگان رو گر می​طلبی کامی

سرمست درآمد از خراباتبر خاک فکنده خرقه زهددل برده شمع مجلس اوجان در ره او به عجز می​گفتاز خون پیاده​ای چه خیزدحقا و به جانت ار توان کردگر چشم دلم به صبر بودیتا باقی عمر بر چه آیدصافی چو بشد به دور سعدی

با عقل خراب در مناجاتو آتش زده در لباس طاماتپروانه به شادی و سعاداتکای مالک عرصه کراماتای بر رخ تو هزار شه ماتبا تو به هزار جان ملاقاتجز عشق ندیدمی مهماتبر باد شد آن چه رفت هیهاتزین پس من و دردی خرابات

سلسله موی دوست حلقه دام بلاست

                    هر که در این حلقه نیست فارغ از این ماجراست

گر بزنندم به تیغ در نظرش بی​دریغ

                    دیدن او یک نظر صد چو منش خونبهاست

گر برود جان ما در طلب وصل دوست

                     حیف نباشد که دوست دوستر از جان ماست

دعوی عشاق را شرع نخواهد بیان

                     گونه زردش دلیل ناله زارش گواست

مایه پرهیزگار قوت صبرست و عقل

                     عقل گرفتار عشق صبر زبون هواست

دلشده پای بند گردن جان در کمند

                      زهره گفتار نه کاین چه سبب وان چراست

مالک ملک وجود حاکم رد و قبول

                     هر چه کند جور نیست ور تو بنالی جفاست

تیغ برآر از نیام زهر برافکن به جام

                     کز قبل ما قبول وز طرف ما رضاست

گر بنوازی به لطف ور بگدازی به قهر

                     حکم تو بر من روان زجر تو بر من رواست

هر که به جور رقیب یا به جفای حبیب

                     عهد فرامش کند مدعی بی​وفاست

سعدی از اخلاق دوست هر چه برآید نکوست

ساقی بده آن کوزه یاقوت روان را

                      یاقوت چه ارزد بده آن قوت روان را

اول پدر پیر خورد رطل دمادم

                      تا مدعیان هیچ نگویند جوان را

تا مست نباشی نبری بار غم یار

                      آری شتر مست کشد بار گران را

ای روی تو آرام دل خلق جهانی

                      بی روی تو شاید که نبینند جهان را

در صورت و معنی که تو داری چه توان گفت

                   حسن تو ز تحسین تو بستست زبان را

آنک عسل اندوخته دارد مگس نحل

                    شهد لب شیرین تو زنبورمیان را

زین دست که دیدار تو دل می​برد از دست

                      ترسم نبرم عاقبت از دست تو جان را

یا تیر هلاکم بزنی بر دل مجروح

                        یا جان بدهم تا بدهی تیر امان را

وان گه که به تیرم زنی اول خبرم ده

                      تا پیشترت بوسه دهم دست و کمان را

سعدی ز فراق تو نه آن رنج کشیدست

                      کز شادی وصل تو فرامش کند آن را

ور نیز جراحت به دوا باز هم آید

عشق ورزیدم و عقلم به ملامت برخاست

                            کان که عاشق شد از او حکم سلامت برخاست

هر که با شاهد گلروی به خلوت بنشست

                                       نتواند ز سر راه ملامت برخاست

که شنیدی که برانگیخت سمند غم عشق

                                   که نه اندر عقبش گرد ندامت برخاست

عشق غالب شد و از گوشه نشینان صلاح

                                    نام مستوری و ناموس کرامت برخاست

در گلستانی کان گلبن خندان بنشست

                                 سرو آزاد به یک پای غرامت برخاست

گل صدبرگ ندانم به چه رونق بشکفت

                                 یا صنوبر به کدامین قد و قامت برخاست

دی زمانی به تکلف بر سعدی بنشست